Κώστας Βάρναλης Αισθητικά - Κρητικά

απόσπασμα απ τα τα Αισθητικά - Κρητικά
του Κώστα Βάρναλη

Τέχνη και Ηθική 

Δε θέλουμε να υποστηρίξουμε, πώς η Τέχνη είναι από φυσικό της ανήθικη. Είναι μονάχα, από φυσικό της πράγμα διαφορετικό από την ηθική, εξωηθική (amorale). Φτάνει να ρίξει κανείς μιά ματιά στην ιστορία της Τέχνης και της λογοτεχνίας όλων των καιρών και των λαών για να πειστεί. 

Ο Ερωτας και το γυμνό σώμα είναι το πιο αγαπημένο θέμα των τεχνών. Η Τέχνη και η ποίηση των πρωτόγονων λαών τον αγνοεί τον έρωτα. ΄Ομως στην ιστορία των πολιτισμένων λαών υπήρξαν εποχές, που ο έρωτας αποτελούσε τον κύριο άξονα της ζωής. Στο μεσαίωνα τον ταυτίζανε με τον Θεό και με τον ιπποτικό ηρωισμό. Στην Αναγέννηση τον είχανε κάνει είδος πολιτικής. και στα χρόνια του αστικισμού κατάντησε κοινωνικός θεσμός. 

Μα ο ΄Ερωτας απο τη μοίρα του είναι ανήθικος. Γιατί παντού και πάντα παρουσιάζεται σαν ένα εξωοικογενειακό φαινόμενο. είναι άρα αθέμιτος. Μήπως γι΄αυτόν τον λόγο η ερωτική Τέχνη γεννά την ανηθικότητα; Ειναι χρόνια που κάποιος δικός μας κριτικός διαλάλησε απο τις στήλες της εφημερίδας του, πως ο ερωτικός ηδονισμός στη σύγχρονη ποίηση μας είναι ξεπεσμός της ποίησης κι αποτελεί δημόσιο κίνδυνο. Κι έκανε έκκληση στους <νοικοκυραίους> να προφυλάξουν τα κορίτσια τους απ αυτόν τον κίνδυνο. 

Η αισθητική ηδονή είναι κάτι πολύ διαφορετικό από την αισθητηριακή. Η Τέχνη (εννοώ η αληθινή τέχνη) δεν αποτείνεται στα ένστιχτά μας για να τα διεγείρει. ΄Οσο κι αν παίρνει την ύλη της από την περιοχή των ενστίχτων, δεν μας δένει μ αυτά. Οποιος επισκέφθηκε το εθνικό μας Μουσείο ας ομολογήσει, αν διαβάζοντας τα ερωτικά έργα αυτών των μεγάλων ή κοιτάζοντας τα γυμνά της αρχαίας γλυπτικής ένιωσε ποτέ να ξυπνάει μέσα του η ερωτική επιθυμία. Οι Ερμήδες, οι Αφροδίτες οι Αγγελοι, οι Ευες, οι Μαγδαληνές των χριστιανών δεν μας ερεθίζουνε αισθητηριακά, μας αρέσουν αισθητικά.  

Κι αν μέσα σ αυτήν την αρεσιά υπάρχει και ήσκιος επιθυμίας, αυτός μένει στη σφαίρα του φανταστικού, δεν πάει παραπέρα. Για να μας διαφθείρει τα ήθη μας η <ανήθικη> Τέχνη, πρέπει εμείς να είμαστε από πριν διεφθαρμένοι ή άξεστοι. Ομοια η <ηθική> Τέχνη ποτές δε θα μας ηθικοποιήσει, αν εμείς δεν είμαστε από τα πριν ηθικοί και καλαίσθητοι. 

Συμπέρασμα: Μονάχα οι αφώτιστοι απ της Τέχνης την αχτίδα (Μαβίλης), δηλ. οι ακαλλιέργητοι άνθρωποι βλέπουνε την ανηθικότητα της Τέχνης ως ανηθικότητα. Οι φωτισμένοι και καλλιεργημένοι αισθητικά βλέπουνε και νιώθουν την Τέχνη ως Τέχνη και τίποτες άλλο. 

http://www.namuseum.gr/object-month/2010/jun/jun10-gr.html#

Μαρμάρινο σύμπλεγμα Αφροδίτης, Πάνα και Έρωτα

  

Περί το 100 π.Χ. Ύψος (με τη βάση) 1,55μ. Από τη Δήλο, Οικία των Ποσειδωνιαστών της Βηρυτού Χώρος έκθεσης: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ. 3335, Αίθουσα 30 Η ολόγυμνη θεά της ομορφιάς και του έρωτα αποδίδεται μετωπική με καλοχτενισμένα μαλλιά, μαζεμένα με τη βοήθεια ενός μαντηλιού, το οποίο έχει δεθεί σε φιόγκο στη μέση της χωρίστρας. Το λυγισμένο αριστερό πόδι της δίνει χάρη στη στάση της. Φέρει το αριστερό χέρι εμπρός από το ηβικό τρίγωνο και με την παλάμη της προσπαθεί να το κρύψει ή να το προστατεύσει από την επίθεση του ερωτύλου Πάνα, ενώ με το σανδάλι στο υψωμένο δεξί της επιχειρεί να τον αποτρέψει. Ο τραγοπόδαρος, κερασφόρος θεός της έχει πιάσει τον αριστερό καρπό με το νευρώδες αριστερό χέρι του. Στηρίζεται σε κορμό δένδρου, καλυμένο με δορά ζώου, όπου έχει αφήσει το κυνηγετικό ραβδί του (λαγωβόλον). Τον Πάνα προσπαθεί να απωθήσει και ο μικρός φτερωτός γιός της Αφροδίτης, ο Έρωτας, έχοντάς τον πιάσει από το δεξί κέρατο. Στη χαμηλή ορθογώνια βάση του συμπλέγματος έχει χαραχθεί η επιγραφή Διόνυσος Ζήνωνος του Θεοδώρου/Βηρύτιος, ευεργέτης, υπέρ αυτού/ και των τέκνων, θεοίς πατρίοις (Ο Διόνυσος γιος του Ζήνωνος, γιου του Θεοδώρου, από τη Βηρυτό αφιέρωσε στους πατροπαράδοτους θεούς υπέρ του εαυτού του και των παιδιών του). Το γλυπτό βρέθηκε το 1904 στη Δήλο, σε δωμάτιο της Λέσχης του Κοινού των Ποσειδωνιαστών από τη Βηρυτό. Όπως μαρτυρεί επιγραφή στο δυτικό επιστύλιο τηςΜ αυλής τα μέλη αυτής της εταιρείας ήταν έμποροι, εφοπλιστές και αποθηκάριοι. Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και τα κινητά ευρήματα στο κτήριο του α΄ μισού του 2ου αι. π.Χ. αποκαλύπτουν ότι το οικοδόμημα λειτουργούσε ως ιερό, αφού διέθετε δωμάτια για τη λατρεία της Ρώμης, του Ποσειδώνα και, πιθανώς, της Αστάρτης, ως έδρα εμπορίου αλλά και ξενώνας για τους περαστικούς εμπόρους